Philip Kroonenberg zet pijn om in kracht op indrukwekkende songcyclus

Het album is dermate indrukwekkend dat je het in je platenkast maar het beste direct naast Bring The Family van John Hiatt uit 1987 kunt zetten, ook al zo’n aangrijpende songcyclus in een rootsstijl. Some More Time is ook een uiterst emotionele kunstuiting met duidelijke teksten die recht naar het hart gaan. Daarnaast is het muzikaal ook een hoogtepunt in zijn omvangrijke oeuvre. Het is zíjn Bring The Family, waar Hiatt met rasmuzikanten als Ry Cooder, Nick Lowe en Jim Keltner speelde. Dat is hier ook zo.

In een minimale bezetting behaalt hij een maximaal resultaat, waarbij we eindelijk eens zijn virtuoze spel op de akoestische gitaar goed kunnen horen. Hulde voor producers Frans Hagenaars en Reyer Zwart, die als multi-instrumentalist een hoofdrol vervult. Naar drummer Jeroen Kleijn mag het compliment gaan dat hij behalve kan beuken, zoals hij doet bij Claw Boys Claw, ook kan aaien en zacht spelen zoals hier een absolute vereist is, net zoals bij stalgenoot Alex Roeka. Er wordt ruimte geschapen waarin Philip kan excelleren. Soms krijgt een ander de spotlight, zoals Hermine Deurloo op de chromatische harmonica.

Hij komt met veruit zijn beste album na al die jaren, op z’n zevenenzestigste nota bene. Maar dat zware thema…, zoiets moet je wel dúrven. Heeft niemand hem willen tegenhouden? Zo van: dit gaat echt te ver. Je kunt je indenken dat zijn vrouw zelf bijvoorbeeld het ondanks haar herstel te veel zou vinden. Niemand wil ook de privacy van zijn eigen vrouw schenden. Dat zij ook nog eens een bekende mediafiguur is – Jellie Brouwer, presentatrice van Kunststof op NPO Radio 1 – zou een vroegtijdig afblazen van het project hebben kunnen billijken. Gelukkig is het ook op redelijk vrolijke muziek gezet.

‘Ik was echt gedwongen om iets te doen met wat er aan de hand was,’ reageert Kroonenberg bedachtzaam. ‘Ik dacht: het enige wat ik nu kan doen is liedjes maken. Die waren helemaal niet bedoeld om er een album van te maken. Dat is geleidelijk aan ontstaan. Ik hield in die tijd ook een dagboek bij. Ik had sterk het gevoel dat ik moest afmaken waarmee ik bezig was. De enigen die het wisten waren Jellie en onze drie dochters. Die hebben nooit gezegd dat ik het niet moest doen, maar waren nu ook weer niet zo stellig daarin. Ik heb veel op m’n tenen gelopen, zo’n beetje om het onderwerp heen. Soms als Jellie in de keuken was zat ik heel zachtjes in de woonkamer die nummers te zingen. That Was The Day heette aanvankelijk Cancer. Het idee alleen al! Op een gegeven moment had ze het wel door natuurlijk.’

‘Ze moest bijna huilen. “Ik vind het wel moeilijk hoor,” zei ze dan. Want zo praat zij. Ik antwoorde dan dat ik wist dat het eigenlijk niet kon, maar het is wat het is… Tegelijk werd ik zenuwachtig bij de gedachte wat ik over Jellie en mijzelf afriep. Vlak voordat ik samen met haar in De Wereld Draait Door kwam, op weg er naartoe feitelijk pas, volgde het hoogtepunt van “het toelaten” dat het toch mocht. Toen wisten we pas dat we dit écht wilden.’

Dat was begin oktober 2019, twee weken na de albumrelease. Op dat moment lag er al twee jaar tussen schrijven en uitkomen van die liedjes. Toen werd de nooit als zodanig uitgesproken toestemming pas werkelijkheid. Die uitzending werd een groot succes, zeker toen Jellie werd gevraagd om het interview met de ook in het praatprogramma aanwezige afzwaaiende voetballer Rafael van der Vaart over te nemen van Matthijs van Nieuwkerk.

Kort daarvoor had een openhartig dubbelinterview met Philip en Jellie door John Schoorl in De Volkskrant de laatste restjes kou al grotendeels weggenomen. Kroonenberg is discreet omgegaan met deze lastige situatie. ‘Ik ben ook in goede handen bij mijn label. Zij willen het ook niet uitbuiten.’ Samen houden ze interviews af die afbreuk zouden kunnen doen.

Kroonenberg heeft het talent dat hij die hele geschiedenis helder kan verwoorden, waardoor een hoop mensen die in gelijke omstandigheden verkeren er inspiratie uit kunnen putten. ‘Jij zet pijn om in kracht, zei iemand tegen me na een optreden,’ zegt hij. ‘Dat was geen recensent hè, maar gewoon iemand uit het publiek! Nu pas zie ik er de waarde van om de dingen te zeggen hoe ze zijn of waren. Graceland, van Paul Simon is prachtig, maar waar gaat het over? Zo vaak geldt poëzie als excuus voor onduidelijkheid.’

Een deel van de schoonheid van dit album zit zoals gezegd ook in de bijdragen van de muzikanten, waaronder zijn dochters. De plaat is zo mooi spaarzaam geproduceerd, waardoor de liedjes kunnen schitteren. Zijn stem en gitaar vormen het middelpunt van de activiteiten, met die eindelijk goed hoorbare akoestische gitaar.

‘Reyer [Zwart] zei dat het zijn doel was om mij uit te vergroten. Behalve producer en muzikant is hij meer componist. Je wilt niet weten wat hij aan piano en gitaren erbij verzint. Frans [Hagenaars] wil vooral een doorzichtig geluid hebben en gooit rustig hele blazerspartijen eruit of hij schrapt een heel stuk piano. Zoiets moet je ook durven! En het is er echt beter op geworden.’ Het titelnummer is ook zo ‘uitgekleed’, waardoor je het veel vaker kunt horen. De drukte is ervan af.

Wat kun hij hierna nog gaan maken? Dat vraag je je serieus af. Er is al een compleet opgenomen, zelfs al gemasterd album afgekeurd door de maker, omdat het hem te oppervlakkig klonk na Some More Time. De lat ligt nu zoveel hoger. Hij wil nu niet met iets gaan komen dat minder is. Adel verplicht. ‘Ik zit vaak ‘s avonds alleen thuis te schrijven. Twee van mijn dochters zijn al het huis uit. Ik word heel gelukkig van in mijn eentje muziek te maken. De muziek is het probleem nooit, maar die teksten… Dus schrijf ik maar door. Dat kan dan ook een slecht nummer worden, tot die ene vondst waarvan ik blij word.’

Hij lijkt nu serieus beet te hebben met een nieuw nummer, waar mogelijk meer op kunnen gaan volgen. Als verslaafdentherapeut, een vak dat hij na drieëndertig jaar nu nog twee dagen per week doet, komt hij in aanraking met heel wat mensen. ‘Ik heb nu een nummer dat niet gaat over hen, maar over wat het voor mijzelf betekent. Zo krijgt het wél diepere waarde. Ik word er ook beter op. Dát werkt.’

Wat opvalt aan de plaat is dat de liedjes niet het verhaal lineair vertellen van diagnose tot genezing. Ze zijn door Frans Hagenaars anders gerangschikt, meer op hoe ze kleuren bij elkaar. Live gaat het er weer anders aan toe. Tot voor kort speelde hij eerst de nummers van Some More Time, steeds ingeleid met een beetje commentaar over hun ontstaan. ‘Na de pauze’ volgde dan de rest van zijn repertoire.

Nu er een theatertour in voorbereiding is met regisseur Gérard van Kalmthout worden die twee helften omgewisseld. ‘Ik had zelf ook steeds dat die zware thematiek direct in het begin van een optreden een beetje plompverloren overkwam. “Mijn vrouw werd ziek, hier heb je twaalf nummers.” Zo wil ik het niet meer.’ Nu is het beter, genuanceerder. Op 18 maart in de kleine zaal zal het al op die andere wijze gaan.

Tekst door: Robbert Tilli

Koop hier je kaarten voor Philip Kroonenberg in de kleine zaal op 18 maart.