VanWyck wil echt iets overbrengen

Het zou normaal moeten zijn dat singer-songwriters meer aandacht aan hun teksten besteden dan gewone popmuzikanten. De praktijk wijst echter anders uit. Er zit best veel broddelwerk tussen. Niet iedereen heeft een poëtische inslag, zeker in ons land niet. En dan hoor je VanWyck ineens. Bij eerste beluistering van haar werk valt meteen op hoeveel tijd ze in haar verhalende teksten steekt.

De woorden bij haar liedjes zijn belangrijk voor VanWyck. ‘Ik ben zelf altijd heel erg gegrepen door teksten. Ik vind het zelf heel moeilijk om naar een liedje te luisteren waarvan ik de tekst niet goed vind,’ zegt ze. Vervolgens brengt ze een noodzakelijk onderscheid aan: ‘Er zit een verschil in mensen die muziek maken vanuit een heel diepe noodzaak en echt iets willen overbrengen, en mensen die muziek maken om daarmee succesvol te zijn.’ Het moge duidelijk zijn dat Christien tot die eerste groep behoort.

Je krijgt de indruk dat ze elk woordje op een weegschaal legt. Alles moet echt kloppen. Dat beeld bevestigt ze, maar ze voegt er nog wat aan toe. ‘De ideeën bieden zich heel erg aan,’ stelt ze vast. ‘Alles wat ik meemaak inspireert.’ Bij haar is elk liedje een verhaal op zich. Laten we de proef op de som nemen. Op verzoek van Sugar Mountain licht ze gedurende ons gesprek een paar van de nummers op haar nieuwe plaat toe, te beginnen bij de eerste single Supermarket Line, bij uitkomen eind augustus nog een van de tracks van de week in De Volkskrant.

‘Waar ik woon is een buurtsupertje. Daar kom ik vaak. Ik stond een keer in de rij. Voor me stond een alcoholist met een rode neus. Op de band zette hij niet alleen drank, maar ook een salade. Ik was daar zo door geraakt. Zo’n man is natuurlijk langzaam kapot aan het gaan, maar wil met zo’n salade in een plastic bakje toch nog wat aan zijn gezondheid doen. Tegelijkertijd was hij ook een beetje gegeneerd. Daardoor vergat hij zijn wisselgeld. De kassière merkte dat op, en gaf mij daarbij een knipoog. Samen riepen we hem terug. Hij excuseerde zich voor zijn vergissing. Op de terugweg naar huis zat ik erover na te denken. Toen ik thuiskwam heb ik het meteen uitgewerkt tot een liedje.’

The alcoholic in front of me buys a salad
to go with his bottle of red and the two beers
that he needs early in the morning
before the supermarket line

[…]

The cashier winks at me because the alcoholic
forgot all his change and as we both call him back.
He turns and smiles and says he’s sorry
to the supermarket line.

Tekst en muziek komen altijd min of meer tegelijk bij haar. Het is niet zo dat die twee componenten apart worden geschapen. De woorden passen daardoor ook altijd goed in het ritme. Het wordt nooit ‘propwerk’. Door Prince is ze ooit muziek gaan maken. Piano was haar eerste instrument, gitaarspelen is er pas later bijgekomen. Voordat ze uitkwam bij ‘het liedje’ stoeide ze veel met hiphop, dance en elektronica. Die leerschool heeft haar uiteindelijk tot een liedjesschrijver van formaat gemaakt.

‘Ik heb er een tijdje over gedaan om erachter te komen waar mijn muzikale talent zat. Ik wist dat er steeds liedjes bij me opborrelden, maar pas toen ik serieus gitaar ging spelen ging er een wereld voor me open.’ Geloof het of niet, dat is pas vijf jaar geleden, een hele troost voor wie onder onze lezers nog aspiraties op dit vlak koestert.

Er zit nog steeds een grote ontwikkeling in VanWyck. De nieuwe plaat verschilt nogal van haar in eigen beheer uitgebrachte debuutplaat An Average Woman uit januari 2018. ‘Dat was een heel sombere, donkere plaat. Mijn carrière verliep heel moeizaam. Dan had ik weer een band die heel goed ging [bijvoorbeeld Nevada Drive], dan weer niet. Dan stond ik weer op Lowlands, dan weer niet. Het was totale chaos. Ik had er ook altijd baantjes bij. In 2016 nam ik de beslissing dat als ik echt iets wilde met de muziek, dan moest ik stoppen met die baantjes. Ik ben toen volledig voor de muziek gegaan.’

Ze haalt de theorie van St. Vincent aan, dat je geen plan B moet hebben, want dan wordt plan A nooit wat. Dat is een doordenkertje die maar weinigen durven uit te voeren. Christien doet het wel. Het blijft lastig om daarvan bestaan, zo af en toe neemt ze een schrijfklus aan als tekstschrijver, maar het gaat om die vasthoudendheid en geloof in eigen kunnen.

‘Ik had toen nog een beetje spaargeld over. Ik dacht dat ik waarschijnlijk maar één keer in mijn leven een plaat kon maken. Want niemand wilde me hebben. Dus deed ik alles zelf. Het was een soort noodgreep. Als ik één keer de kans heb om iets te zeggen, wat moet ik dan echt gezegd hebben? En dat was dus An Average Woman. Daarna kwam er weer ruimte in mijn hoofd. Ik realiseerde me dat ik het hier niet bij hoefde te laten. Ik kon nog meer gaan maken. Eigenlijk was dit pas het begin. Nu weet ik dat de bron in me onuitputtelijk is en ik weet ook waar die zit en hoe ik erbij kan komen.’

Die bron is inderdaad onpeilbaar diep zo blijkt uit het nieuwe album Molten Rock. Dan gaat ze in op weer een liedje, op Breakfast Room Revelation. ‘Dat liedje is tot me gekomen in een droom. Mijn broer is tien jaar geleden overleden en ik droomde over hem. Als je over iemand droomt is het altijd net alsof ze lijfelijk aanwezig zijn. Als je wakker wordt is het alsof die ervaring nog in je lichaam zit.’

Als High School Gym Wall uit de bron wordt opgevist, geeft ze dat prachtnummer ook duiding: ‘In Amerika zie je vaak in achterstandswijken als mensen overlijden doordat ze neergeschoten zijn dat er van die murals gemaakt worden. Zo’n liedje is voortgekomen uit het onbewuste, doordat iets me geraakt heeft. Ik had zo’n voorstelling van een meisje dat geen afstand kon nemen van haar geliefde en die ’s nachts maar bleef kijken bij die muurschildering van hem.’

Erg intrigerend zijn de openingsregels van het trage, gedragen, haast macabere lied Be It to the End. De drums worden met pauken beroerd, de bas bromt, gitaar meandert daar omzichtig omheen. Ze zingt: ‘He wakes me in the morning. With a gun in his hand.’ Terwijl je aan Nick Cave denkt, vermoed je dat een murder ballad zich gaat ontvouwen. Dat vraagt om uitleg.

‘Op mijn eerste plaat stond een nummer My Sweetheart. Dat is het enige nummer van me dat ik volledig in een droom heb geschreven. Ik kreeg het als een soort richtingaanwijzer. Ik moest ergens naartoe. Ik kreeg dat liedje en als ik dat dan maar zou blijven zingen, dan zou ik op die plek aankomen. Toen ik wakker werd had ik het zo vaak herhaald dat ik het nog wist. Meestal ben je dan te lui om het op te schrijven, maar dat heb ik wel gedaan.

‘Als je begint ik met liedjes schrijven heb je een paar dingen nodig: vertrouwen en geloof dat het kan. Maar je hebt ook een soort muze nodig. Mannelijke artiesten hebben er altijd heel veel, Leonard Cohen bijvoorbeeld. Een muze is bijna iemand die je begeleidt en leidt. Je kan het ook je creatieve kracht noemen. Voor mij gebeurt dat met My Sweetheart. Dát is de plek waar ik naartoe wil worden geleid.’

‘Bij de nieuwe plaat dacht ik, alhoewel alle nummers uit het onbewuste ontstaan zijn, dat ik een vervolg wilde hebben op My Sweetheart. Ook omdat ik zelf wilde weten hoe het verder zou gaan, dat het meisje weer naar dat donkere plekje in het bos gaat waar die gevaarlijke man woont, waar iedereen haar voor heeft gewaarschuwd. Ze wordt erdoor aangetrokken.’ Een soort omgekeerde Lorelei dus? De onweerstaanbare lokroep? ‘Ja dat. Ik dacht: stel nou dat ze daar nu is in dat bos bij die man, wat dan? Maar hij wil weer verder. Het is niet een murder ballad. Als klein meisje in Nieuw Zeeland ben ik daar wel vertrouwd mee geraakt, met liedjes als Clementine en Tom Dooley, pure murder ballads.’

He wakes me in the morning.
With a gun in his hand.
And tells me he has to go.
And must make his way fast.
He lifts me from the bed.
And kisses my hair.
As I lock my arms around him I whisper in his ear.

Be it to the end my darling I will go.
Be it to the end my darling I will follow.

‘Misschien dat mijn lied Be It to the End een antwoord is op murder ballads. Met dat geweer in mijn tekst wil ik uitdrukken dat de overgave compleet moet zijn. Anders lukt het haar niet. Dat geldt ook voor mijzelf op het podium. Ik moet er volledig in opgaan en me volledig blootgeven. Dat is soms eng.’

Om het lied nog krachtiger te maken is er op aanraden van co-producer Reyer Zwart (de andere co-producer is Frans Hagenaars) een couplet van het nummer geschrapt. Dat laat een beetje te raden over voor het publiek. Een beetje mysterie doet muziek altijd goed. Christien speelt al met de gedachte voor haar derde album weer een volgende sequel te gaan schrijven. Weer iets om ons op te kunnen gaan verheugen. Maar zover is het nog lang niet. Eerst maar eens Molten Rock gaan verteren.

Nog een tekstverklaring dan maar? Carolina’s Anatomy, de huidige single, waarin een zekere Carolina door het hele lied danst. Waar gaat dat over? ‘Een vriend van me hield een lezing over Moby Dick. Daarin beschreef hij dat dat hele boek gaat over de anatomie van de walvis. Zo wil je, als je verliefd bent, de hele anatomie van iemand kennen. Het was alsof er een kwartje viel. Zo moest ik dat nummer afmaken. Ik moest het hele lichaam van de dansende Carolina beschrijven, van haar kruin tot haar voeten. Daar werd ik heel blij van. Maar ik kwam uit een heel verdrietige periode.’

Vrienden hadden haar meegenomen naar Berlijn met de beste bedoelingen om haar te helpen bij het rouwproces om haar broer. Ze vonden dat ze wel weer eens iets leuks mocht doen. Op de dansvloer zag ze haar beste vriendin dansen op beukende techno. ‘Ik wilde daar helemaal niet zijn,’ herinnert ze zich. ‘Maar toen ik haar zo bezig zag, voelde ik dat ik me wel weer kon overgeven aan plezier. Het gaf me nieuwe hoop.’

Carolina dances on the roof beneath the starlight
as she sways to the beat of the drum machine.
Holds her hands out to the sky and lets all worry pass her by
she sways to the beat of the drum machine.
Have you ever been this close to feeling no remorse.
And being where you want to be.

De klasse van deze single wordt veelvuldig herkend in het buitenland. In begin november was de single al Today’s Top Tune op radiostation KCRW uit LA, waar het sowieso al veel airplay kreeg in het bekendste programma The Morning Becomes Eclectic waar veel radiofielen in Europa ook naar luisteren. Zweden is tot nu toe het meest ontvankelijk gebleken voor haar muziek. Daar is ze in de zomer al geweest met Marjolein van der Klauw (zang/gitaar), de andere vrouw in de band. Volgend jaar komt ze daar terug met de hele band, die verder bestaat uit Reyer Zwart (bas), Sander Donkers (gitaar) en Rowin Tettero (drums).

Christien wil eigenlijk dat we dat tweede album op vinyl tot ons nemen. Over de tracklisting is zorgvuldig nagedacht. Beide plaathelften hebben een andere sfeer. ‘Kant A is voor eind van de middag, terwijl kant B een echte nachtplaat is.’ Zo ontstaan er twee mooi van elkaar gescheiden werelden. In haar eigen woorden: ‘Kant A is iets…, hoe zal ik het noemen…, luchtiger. Be It to the End is voor mij ook echt een openingsstatement voor de tweede plaatkant.’ Zo blijf je als luisteraar geboeid doorluisteren.

Fijn om te weten dat ze nu niet meer alles zelf hoeft te doen. Concerto brengt de nieuwe plaat Molten Rock uit. Op 15 november gaat ze met haar band de release vieren in de Vondelkerk.

Tekst door: Robbert Tilli
Foto door: Jitske Schols

Koop hier je kaarten voor VanWyck in de Vondelkerk op 15 oktober.