Tekst door Eddie Aarts.
Begin december (woensdag 3 december in 't Zonnehuis) is Valerie June voor het eerst in acht jaar weer in Nederland en België voor enkele optredens. Op 3 december staat ze in ‘t Zonnehuis en het moet raar lopen wil ze daar niet een deel van haar eerder dit jaar verschenen album ‘Owls, Omens and Oracles’ ten gehore brengen. Tijdens een zoom-sessie vertelt ze er het een en ander over.
Droom najagen
Nadat ik heb uitgelegd dat ik artikelen voor Heaven én Paradiso’s Sugar Mountain ga schrijven, begint ze ongevraagd enthousiast te vertellen hoe ze op tamelijk jonge leeftijd al in Nederland te vinden was.
“Toen ik 18 of 19 jaar was had ik flink gespaard en reisde ik als backpacker een paar maanden per trein door Europa. Ik wilde al die landen en steden zelf verkennen; Amsterdam ook. Ik ging de kroegen in, maakte fietstochten, ging naar het Anne Frank Huis en noem maar op. Ongelooflijk veel indrukken, nog voordat ik serieus muziek begon te maken.”
“Ik ben dolgelukkig dat ik weer jullie kant op mag om te spelen.” vervolgt ze. “Vanaf 2013 trad ik natuurlijk een aantal malen op in Nederland, maar ik schrok er zelf een beetje van toen ik me realiseerde dat de laatste keer alweer zo lang geleden is. Maar ik prijs mezelf hoe dan ook gelukkig dat ik dit al zo lang mag doen. Je droom najagen is een kwestie van doen, maar je hebt geen idee of het ooit zal lukken. En voor hoe lang dat is. Maar het gaat inmiddels al 13 jaar goed, da’s toch waanzinnig!?”
De in januari 1982 in Jackson, Tennessee ter wereld gekomen singer-songwriter Valerie June Hockett brak in 2013 internationaal door met het door Dan Auerbach geproduceerde ‘Pushin’ Against A Stone’. Ook aan deze kant van de oceaan won ze zielen, al is haar expressieve maar vaak wat geknepen stem niet aan iedereen besteed. Ook haar muziek is niet voor eenkennigen, want hoewel etiketten als blues, gospel en folk direct makkelijk te plakken waren, laat ze zich al heel lang voor geen enkel muzikaal gat meer vangen. Country en soul sijpelden al snel haar repertoire binnen. Ook haar spiritualiteit is een constante en deed zich sterk gelden op het bijzonder goed ontvangen ‘The Moon and Stars: Prescriptions for Dreamers’ uit 2021. Het in april verschenen nieuwste album ‘Owls, Omens and Oracles’ klinkt beduidend gruiziger.
Samenwerking met Mavis Staples
Je hebt jezelf inmiddels van heel veel kanten laten horen en je albums hebben elk een heel eigen sfeer.
“Wat ik schrijf wordt simpelweg bepaald door wat me invalt of inspireert. Vanmorgen nog zat ik een poosje te mijmeren over dingen die we achter ons laten. Creatief gezien vooral. En ik realiseerde me dat ik vooral kies voor dingen die me opbeuren of enthousiasmeren, mij energie geven. Dat klinkt misschien heel vanzelfsprekend, maar er waren tijden waarin ik veel vaker toegaf aan zaken die me omlaaghaalden. Nu wint het positieve, of het nu gaat om mensen, plaatsen, voeding of muziek. En áls je zoiets ervaart, wat dan ook, doe er dan iets mee. Nog dezelfde dag! Het nummer ‘Stay High’ van Brittany Howard, die ik geweldig vind, verwoordt dat perfect. Da’s wat ik doe! Niet ‘high’ worden van drugs of zo, maar ‘high’ blijven in mijn leven.”
Die mindset resulteerde ondermeer uit een samenwerking met Mavis Staples. Valerie June schreef tien jaar geleden het nummer ‘High Note’ voor Mavis, die haar album vervolgens prompt naar het nummer vernoemde.
“Werken met Mavis was beslist zo’n ervaring die daaraan bijdroeg ja. Ze vertelde me dat Pops haar zussen en haar destijds al nadrukkelijk opdroeg vooral over positieve en vreugdevolle dingen te zingen. Dat raakte me diep. Net als, zoals ik ze noem, andere ‘oudsten’ waar ik mee mocht werken; mensen als Booker T Jones, Carla Thomas of Emmylou Harris. Zeventigers en tachtigers inmiddels, maar mijn grootste rolmodellen, want zó zachtaardig en menselijk wil ik zijn als ik zo oud ben. En net zo’n voorbeeld voor wie na mij komen. Want zelfs wanneer hun muziek naar de donkere kant neigt, verdiep je dan in de maker en in zijn werk en je zult zien dat er goeds valt te ontdekken. Leer ervan, want nú is ónze tijd!”
Positiviteit en spiritualiteit
Die positieve instelling lijkt een rode draad op de haar laatste plaat. Veel van de teksten zouden volgens mij niet misstaan op een gospelplaat.
“Ik begrijp dat wel ja. Gospel zit onmiskenbaar in me. In de kerk waar ik met mijn ouders naartoe ging waren geen instrumenten en zelfs geen koor; alleen de stemmen van de kerkgangers. 500 Mannen en vrouwen die elke zondagmorgen, zondagavond en woensdagavond met elkaar zongen. Dat is mijn allereerste muzikale ervaring. Zelfs de geschiedenis van Aretha, die begon met zingen en pianospelen tijdens haar vaders diensten, is eigenlijk anders. Dit kwam nog meer uit de gemeenschap zelf. En of mijn werk nu om rampen, drugs en oorlogen of motiverende dingen draait, uiteindelijk zijn spiritualiteit en stemmen altijd de kern van wat ik doe.”
Dat geldt zelfs voor de keuze van de nummers op het coveralbum dat in 2022 verscheen. Ik kan me voorstellen dat het na zo’n geliefde plaat als ‘The Moon And The Stars’ niet meevalt met een opvolger te komen. Was ‘Under Cover’ misschien ook een soort buffer?
“Nee, niet echt. Eerder in mijn loopbaan zou zoiets wellicht voor wat spanning hebben gezorgd. Maar die druk is er helemaal niet. Ik ben een gelukkig mens dat ik kan doen wat me gelukkig maakt en er nog altijd mensen zijn die dat ook zo voelen of waarderen wat ik doe. Het is heel eenvoudig; dat ik nu iedere dag de kunst mag maken die ik wil, is gigantisch. Ik heb zoveel baantjes gehad terwijl ik wenste dat ik de dagen kon doorbrengen met een gitaar op mijn schoot. Dat nu kunnen doen is een godsgeschenk. En iedereen die daar nu van droomt zou ik op het hart willen drukken die dromen te volgen als het kan. Al werk je je kapot in de bediening van een eettentje; als je tien minuten pauze hebt pak dan je gitaar en schrijf je liedje. Want je weet nooit waar het je over tien jaar brengt. Al ging het bij mij ook best traag hoor, hahaha!.” Voor de zoveelste keer tijdens ons gesprek schatert ze het uit.
Uilen, voortekenen en orakels
‘Owls, Omens and Oracles’ werd geproduceerd door Matthew Ward (M. Ward). Die was destijds ook verantwoordelijk voor Mavis Staples’ ‘Living on a High Note’.
“Ik was onder de indruk hoe Matthew met Mavis omging. Hij was lief voor haar, sprong met zorg met haar stem om en geen van de muzikanten probeerde haar te overklassen. Hij bouwde alles rond háár op. Het was heerlijk daaraan mee te werken en als we elkaar in de jaren daarna tegenkwamen was het steeds van ‘hé, we moeten eens even bellen en een plannetje maken’, maar pas na jaren vonden we dat moment ook. En eenmaal met hem, geluidsman Pierre de Reeder en de muzikanten in de studio explodeerde alles.
De tape liep en wat er gebeurde hoor je. Ik ging dan zitten en zei tegen die jongens “I want to play this song ‘Joy Joy’ for y’all’. Dan speelde ik het voor en vertelde ze wat ik erbij hoorde. Ik schrijf geen muziek, maar neurie en zing en klap wat ik bedoel. Soms laag voor laag, zonder precies te weten welk instrument daar het beste past. Degene die zo’n partij speelt legt eigen gevoel er in, maar de muzikanten waarmee ik live speel doen dat weer op hun eigen manier. Dat vind ik het bijzondere; mijn songs leven. In de basis zijn het gewone folkliedjes, maar wat je ermee doet bepaalt hoe ze zich manifesteren. Dat kan soul, country of rock ‘n roll worden, we kunnen ze een bluesgevoel meegeven of laten klinken alsof ze uit de jaren ’20 stammen. “
De songs op ‘Owls, Omens and Oracles’ laten heel goed horen waar Valerie June nu staat, maar kennen soms een lange ontstaansgeschiedenis. “Ideeën kunnen jarenlang op de plank blijven liggen. In mijn hoofd tot me eindelijk duidelijk is welke kant het op moet”. De titel van de plaat verbindt ze, legt ze uit:
“De uilen dienden zich aan tijdens wandelingen. Eentje vertoonde zich steeds bij een meertje waar ik geregeld kom. Ik zag er een teken in en verdiepte me in de symboliek die ermee samenhangt. Uilen staan voor wijsheid en voor de dood, ze zijn boodschappers, kondigen zware tijden aan en kunnen zien in het donker. In relatie tot mijn muziek en de levensfase die ik doormaakte verbeelden ze daarom vooral het vermogen voorbij donkere tijden te zien. Songs als boodschappen die je door ontberingen en narigheid heen kunnen helpen. De omens zijn voortekenen die de natuur of heel alledaagse dingen me geven. Kleine seintjes die me laten weten dat ik op de goede weg ben. Die krijgen we allemaal hoor, maar we hebben er niet altijd oog voor.”
Eigen orakel
Denk je niet dat het in de huidige tijd voor veel mensen moeilijk is zulke tekens te herkennen of er zelfs maar in te geloven?
“Da’s waarschijnlijk waar, maar juist daarom is het zo belangrijk. En ik zeg dat vooral vanuit mijn eigen achtergrond. De voorouders van zwarte Amerikanen hebben één van de zwaarste hoofdstukken uit de menselijke geschiedenis doorgemaakt. Volkomen duisternis. Als zij dat konden doorstaan en dus mogelijk maakten dat ík nu ben wie ik ben, dan moet deze tijd voor mij toch ook te doen zijn? Als ik dus zing over vreugde, liefde, schoonheid en saamhorigheid dan zijn dat niet zomaar liedjes. Want stel je eens voor hoe de wereld er uit zou zien als we daar allemaal een flink deel van onze tijd mee bezig waren.”
Daar komt het orakel om de hoek. De aanleiding blijkt een heel concrete:
“ik hoorde op een universiteit een inheemse ouderling spreken die stelde dat je bij alles wat je vandaag doet, moet stilstaan bij de gevolgen zeven generaties na ons. Dat maakte me heel duidelijk welke verantwoordelijkheden we hebben voor de wereld van nu. Wij zijn de orakels, in het belang van de generaties na ons.”
Woensdag 3 december geeft Valerie June een optreden in 't Zonnehuis.
Info en tickets.
