Er schijnt nogal wat onenigheid te bestaan over Lamentations, het nieuwe album van American Aquarium. De een vindt hem ‘saai’ – echt waar, dat gebeurt - de ander vindt hem ‘meesterlijk’. Bandleider BJ Barham die zelf helemaal vol is van zijn laatste geesteskind kan dat allemaal goed begrijpen, zoals we leren in een serie têtes-à-têtes met producer Shooter Jennings op YouTube waarin ze ingaan op dit album van Springsteensiaanse allure. Alles is er groot aan, de songs, de onderwerpen, de sound en de mix. Uiteindelijk is het een vervolg op al die voorgaande albums en zet je hem bij in het rijtje in je kast. U begrijpt het al in welk kamp Sugar Mountain zich bevindt. Eindelijk die AA-plaat die al jaren in BJ zat.
Een man met een missie
Me + Mine (Lamentations) heet het zeven minuten durende openingsnummer. We horen een gedragen synth-klanktapijt dat wijlen Danny Federici van The E-Street Band gespeeld had kunnen hebben. Dan begint BJ met zijn klaaglied over het verval van zijn land en The American Dream. Meer dan ooit klinkt hij als The Boss. Qua stem, maar ook qua thematiek.
Zou hij behalve naar diens muziek te hebben geluisterd nu ook de autobiografie Born To Run (2016) gelezen hebben? Daar schrijft Springsteen hoe hij voor het album met die titel, zijn derde in zijn discografie, echt met iets groots wilde komen op alle fronten. We weten allemaal hoe dat is afgelopen.
Welnu, het lijkt erop dat BJ eenzelfde ervaring heeft gehad. En thanks God, dat hij Shooter Jennings bereid heeft gevonden om het album te produceren en Trina Shoemaker om het af te mixen. Het steekt mijlenver uit boven alle tot nu toe verschenen AA-studioalbums als de Mount Everest in de Himalaya. En ja die waren al heel goed, maar deze is veel beter. This is a man on a mission. Een plaat met hart en ziel.
American Aquarium met in het midden BJ Barham.
Bijbels thema
De titel van het album verwijst naar het bijbelboek de klaagliederen van de als ‘onheilsprofeet’ te boek staande Jeremia in Het Oude Testament. Op YouTube verwijst BJ naar de parallellen tussen de val van Jeruzalem en de verwoesting van de tempel in 586 voor Christus en de huidige staat van ontbinding van de Verenigde Staten onder Trump. En dan moest corona daar nog overheen komen. Dat versterkt het beeld alleen maar.
Me + Mine (Lamentations)]
De ineenstorting van The American Dream
Voor hetzelfde geld kun je The World Is On Fire de openingstrack van het vorige album Things Change (2018) al voorspellende waarde toekennen wat verval en crisis aangaat. Alleen heeft BJ nu op zijn negende studioalbum met alweer een gereviseerde band zijn ware stem gevonden. Dit zijn geen gratuite opmerkingen over de ineenstorting van The American Dream zoals bij zoveel mediocre Americana-artiesten bijna standaard is. Aan alles merk je dat hier lang en zorgvuldig aan geschreven is om het zo goed te krijgen.
Met elke ander producer dan Shooter Jennings was het een doodgewone countryrock- of alt.countryplaat geworden. Hier zijn twee zielen bezig geweest die elkaar begrepen zoals Bruce en Jon Landau in de jaren zeventig. Mind you, het zijn maar vergelijkingen, het is véél te goed om BJ van schaamteloos epigonisme te beschuldigen. Het heeft even geduurd, een dikke vijftien jaar, voordat hij op dit (hoogte)punt is aangekomen.
Me and
mine have worked this land
As long as my grandfather can remember
Plow in soil, diggin’ holes
Pilin' coal, to strippin’ down the timber
Then they showed up, they shut us down
Same old story, the same old town
‘It’s
like we don't matter’, mamma said
‘At least that's how it seems’
And that's the day I woke up
From the American dream
Lamentations - Episode 1: Shooter Jennings & BJ on ‘The Next Chapter’)
Pure poëzie van oude baas
De teksten zorgen ervoor dat je echt een beeld krijgt bij deze ‘klaagliederen’. Misschien nog wel duidelijker is de (stok)oude baas die de video bij Me + Mine (Lamentations) opent met de woorden:
‘This was a happy town. This was a good town they said to grow up in. I loved this little town, it’s the only place I ever needed. I might.., could’ve done better goin’ somewhere else. But then on the other hand I said: I don’t think so. I have no reason to leave. But I don’t like what I see. But there’s nothing I can do about it. It’s a victim of times.’
Zeg nou zelf, wat moet je daar nog aan toevoegen? Dát op zich is toch al pure poëzie.
Six Years Come September
Waar The E-Street Band en The Heartbreakers elkaar kruisen
Het enthousiasme van BJ in zijn gesprekjes met Shooter op YouTube is aanstekelijk. Hij is zo trots op wat hij heeft tot stand gebracht. Hij weet dat er mensen zijn die deze plaat maar niks zullen vinden. Na een tijdje zullen ze niettemin moeten toegeven dat hij een tandje heeft bijgezet, zegt hij daarover. Hij ziet ze na een tijdje het nieuwe album in het rijtje AA-albums in de kast zetten.
Springsteenhaters zullen ongetwijfeld moeite hebben - zo zijn ze nu eenmaal - met Six Years Come September, het tweelingbroertje van I’m On Fire. Ik zeg: geen grotere aanbeveling dan juist dit. Moge hij een hit scoren en anders met de ‘stadionstamper’ The Luckier You Get waar The E-Street band en Tom Petty & The Heartbreakers elkaar kruisen. Mooie crossroads is dat!
The Long Haul
Het country-element blijft gewaarborgd
Fijn bandje heeft die weer om zich heen verzameld by the way. Gitarist Shane Boeker is gebleven na de vorige keer. Nieuwkomer pedal steel-kanjer Neil Jones zorgt ervoor dat het country-element gewaarborgd blijft. Hoor hem de pianoballad The Day I Learned to Lie to You eens opluisteren met zijn ‘klaaginstrument’ op de achtergrond. Oude fans lopen nu schoorvoetend terug. Ze zullen wel moeten. Anders missen ze een van de grootste Americana-albums van het jaar. Ze zullen wel gek wezen. En anders jeremiëren ze maar, het is per slot van rekening gebaseerd op de klaagliederen van Jeremia.
Mag ik ze nog een kleine positieve hint verkopen? Vooruit dan maar: slottrack The Long Haul, alweer een ballad, wandelt behoedzaam en respectvol over het landgoed van The Band. Zodra corona voorbij is moet American Aquarium dit meesterwerk maar eens integraal komen uitvoeren in ons land.
Tekst door: Robbert Tilli