Waylon Payne maakt schoon schip

Laten we gewoon beginnen bij het begin. Het eerste nummer Sins of the Father gaat over de slechte verstandhouding die hij lang heeft gehad met zijn vader Jody, die jarenlang gitarist was in de band van Willie Nelson. Zijn moeder, de legendarische countryzangeres Sammi Smith, bekend van haar levenslange hit Help Me Make It Through the Night, droeg hij evenwel op handen.

Over haar zullen we het later nog hebben. Vader verliet het gezinnetje al toen Waylon nog maar een baby was. Hij werd ondergebracht bij zwaar christelijke familie, waar hij niet meer welkom was toen ze er op zijn achttiende achter kwamen dat hij homo (The Queer) was, iets wat in hun lezing van de heilige schrift geen pas vond. Toen hij het huis uitgezet werd, leefde hij (The Harlot) een tijdje van de betaalde liefde.

Goed, vader en zoon hebben hun moeizame relatie jaren later min of meer bijgelegd, maar ze gedroegen zich altijd meer als collega-muzikanten tegenover elkaar dan als vader en zoon. Dat schiep een muzikale en ‘narcotische’ band, die tot niets meer dan samen stappen leidde, maar verder de diepgang had van een leeg whiskyglas. Tot warme omhelzingen kwam het echter zelden, tot grote spijt van Waylon.

Pas toen hij zag hoe een vriend, ene Edward Johnson die hem uit de goot geholpen had, met diens zoon Lake omging, verscherpte zijn focus op de situatie met als tastbaar gevolg dat lied Sins of the Father. Het wordt ingeleid door een enthousiast aftellend jochie, en lijkt het beginsein te zijn van een stampend countryalbum.

Maar niets is minder waar. Wat we krijgen is een heus singer-songwriteralbum, heel gevarieerd, goeddeels op country en pop gebaseerd. De maker ‘graaft zichzelf volledig autobio’, zoals Kees van Kooten het zou noemen. Hij verklaart zijn leven woord voor woord middels die albumtitel.

Blue Eyes, the Harlot, the Queer, the Pusher & Me heet die plaat dus. Die blauwe ogen zullen wel slaan op die van hemzelf en die van zijn moeder, dacht ik aanvankelijk. Hij lijkt immers sprekend op haar. Toch is dat het niet, zoals blijkt uit de slottrack Old Blue Eyes.

Dat allermooiste nummer van de plaat gaat over zijn oude vriend Tyler, tevens zijn voormalige pusher ofwel dealer. Deze kleurrijke figuur waar Waylon weliswaar op viel, maar met wie hij de liefde niet consumeerde, kwam met deze beladen lange woordenreeks als mogelijke titel voor een toekomstig album. Waylon moest hem op zijn ziekbed beloven die titel ooit daadwerkelijk te gaan gebruiken. Dat gebeurde op een avondje dat ze weer eens doorpakten op meth, terwijl ze Kris Kristoffersons Silver Tongued Devil zongen.

Nu het jaren later dan eindelijk zo ver was, de plaat was af, moest Payne toch nog even nadenken over die titel. Na de aanvankelijke twijfel of de mensen dit wel zouden begrijpen, en een tijdelijke werktitel The Prodigal, werd het alsnog een hommage aan zijn gestorven vriend. Zijn producers Frank Liddell en Eric Masse overtuigden hem ervan, omdat dat ‘boekwerk van een titel’ hem zo raak typeerde.

Ik versimpel het nu gigantisch, maar dat is in wezen wel zijn verhaal dat op betoverend mooie muziek is gezet. Die betovering zit hem voornamelijk in zijn ongebreidelde liefde voor de Grote Bobbie Gentry, zijn zelfverklaarde muze. Bepaalde nummers hebben een ‘Gentry-ficatie’ behandeling ondergaan in een weelderig bed van strijkers.

Luister naar de ballad Shiver ongeveer halverwege het album. Op dit kantelpunt van het album is hijzelf klant in de prostitutie en faalt hevig vanwege de toestand waarin hij verkeert, maar hij betaalt wel keurig. Het is onvoorstelbaar dapper wat deze man ons allemaal over zijn leven durft te vertellen.

Zo langzamerhand begrijp je wel waarom het zo lang geduurd heeft alvorens het album The Drifter uit 2004 een opvolger heeft gekregen. Uit diezelfde periode van kortstondig geluk dateert ook nog zijn rol als Jerry Lee Lewis in de biopic Walk The Line over het leven van Johnny Cash. Denk ook vooral niet dat die Payne al die jaren maar wat heeft lopen aanklooien want hij heeft heel wat mooie nummers geschreven voor artiesten als Miranda Lambert en Lee Ann Womack. Laatstgenoemde nam bijvoorbeeld Solitary Thinkin’ op en ook All The Trouble, dat nu op zijn eigen album staat in een iets andere versie.

Frank Liddell, een van de twee producers, is Womacks echtgenoot. Hij was het die aandrong aan op een ‘dure update’ in Nashville van een in Austin gemaakte embryonale versie van het album door Payne zelf. Meer dan leuke demo’s waren het niet. Live in de studio werd het album nog eens dunnetjes overgedaan. Daar werden later een paar overdubs aan toegevoegd inclusief die weelderige strijkers.

Als je dan ook weet dat dit allemaal plaatsvond in dezelfde Monument Studios (inmiddels omgedoopt tot Southern Ground) waar zijn moeder altijd opnam, dan begrijp je ook waarom hij zo geïnspireerd klinkt. Aan haar bewaart hij louter goede herinneringen. In de zomers mocht hij als kind altijd mee haar op tournees. Het is haar liefde die hij ook nu jaren na haar dood nog steeds voelt alsof ze er nog altijd is.

Het is ook de liefde van zijn vrienden die hem hebben gered en waarom we dit wonderschone late tweede album van deze veteraan nu voor ons hebben liggen. Kijk nog een keer naar die niet misverstane songtitels en constateer dat Waylon Payne een zwaar leven heeft gehad. We lezen:  All The Trouble, Dangerous Criminal, Born to Lose en Back From The Grave. Maar we zien ook: After The Storm en Precious Thing die de hoop waarin hij thans verkeert uitdrukken. Eind goed, al goed. Hij is gelukkig nu.

Tekst door: Robbert Tilli
Foto door: James Minchin