Hij begon ooit met spelen op potten en pannen met de penselen van zijn moeder, maar inmiddels is Alex Figueira van Afro-Venezolaanse psychedelicband Conjunto Papa Upa een bekende drummer in muziekland. Met hun eigen bijzonder dansbare, tropische geluid kregen ze al vele feest- en festivalgangers aan het dansen. Begin maart komt het album ‘Libre Para Amar’ uit en dat wordt op 20 maart gevierd in Paradiso. Figueira: “We gaan de geest van het Venezolaanse carnaval oproepen!”.
Figueira slaat tegenwoordig graag op trommels en drums, niet alleen in zijn band Conjunto Papa Upa, maar ook als percussionist bij Fumaça Preta. Vroeger deed hij dat thuis in Venezuela nog met de penselen van zijn kunstzinnige moeder, maar die pret was voorbij nadat hij een groot aantal van haar penselen had gebroken. Het duurde nog een paar jaar voor ze het geld bij elkaar hadden voor een drumset, maar vanaf zijn zestiende mocht Figueira eindelijk op echte drums slaan met drumstokken. Zo kon hij zijn muzikaliteit omzetten in (goed klinkend) geluid. Die muzikaliteit kwam wel van een vreemde, zo vertelt hij: “Er zitten geen muzikanten in mijn familie. Mijn opa speelde wel eens accordeon, maar alleen wanneer er een varken werd geslacht of tijdens de oogst. Mijn dochter van zeven daarentegen is mega muzikaal. Meer dan ik! Ze bedenkt alsmaar liedjes, zingt, speelt piano en percussie. Ik probeer haar altijd de studio in te krijgen om haar nummers op te nemen, maar daar heeft ze geen interesse in. Ze wordt niet graag verteld wat ze moet doen, haha.”
Muziek als genezing
Wie goed luistert naar de muziek van Conjunto Papa Upa, merkt dat er altijd een connectie is met Figueiras geboorteland Venezuela. Het is alweer twintig jaar geleden, op zijn zestiende, dat Figueira naar Portugal verhuisde en zes jaar later naar Nederland. Maar de band met zijn thuisland is er nog altijd. Niet zo gek ook, want zijn vader, zus, ooms en tantes en vrienden wonen er nog steeds. “Ik praat af en toe met ze, maar ik weet eigenlijk niet of ze naar mijn muziek luisteren. Daar praten we niet over, want er zijn genoeg andere, echt belangrijke onderwerpen om over te praten”, legt Figueira uit. Al bijna tien jaar verkeert Venezuela in een diepe socio-economische en politieke crisis. Er is sprake van hyperinflatie, hongersnood en onderdrukking. “Sommige van onze nummers gaan over de politieke situatie in Venezuela, maar ik denk niet dat ze er op zitten te wachten dat ik, hier in de eerste wereld, over hun problemen zit te zingen. Ik denk overigens wel dat ze het waarderen dat ik de situatie erken en erover nadenk”, vertelt Figueira. “Maar ik weet dat als ik optreed met deze muziek, dat nul impact heeft op de levens van de mensen daar of de situatie in het algemeen. Misschien wel als ik Bono van U2 was, trouwens”, grapt hij.
Maar wat is dan wel de reden dat Figueira graag zijn vaderland behandelt in zijn muziek? “Het is een vorm van genezing voor mij. Therapeutisch, bijna. Ik denk dat ik gek was geworden als ik geen muziek had gehad. Iedereen heeft zijn eigen manier om gevoelens te kanaliseren, vooral sterke en overweldigende gevoelens als deze. Sommige mensen grijpen naar de drugs, kiezen voor geweld of religie. Ik denk dat ik mezelf heel gelukkig mag prijzen dat ik muziek heb”, verklaart Figueira.
Salsa in zijn DNA
En wij daarmee ook, want de muziek waarin Figueira zijn gevoelens omzet, klinkt als een onweerstaanbare en dansbare mix van stijlen en gruizige geluiden. Het is een mix van de muziek die hij als kind hoorde in Venezuela en de muziek die hij ontdekte toen hij naar Europa was vertrokken. Samen werkt het. “Ik ben altijd op zoek naar nieuwe muziek en geluiden. Dat vervult mijn nieuwsgierigheid en bekrachtigt het tegelijkertijd. Die geluiden meng ik dan weer met de muziek die al in m’n DNA zit, dus salsa, merengue en calypso.”
Die mix van geluiden is ook te horen op het nieuwe album van Conjunto Papa Upa, dat op 20 maart in Paradiso wordt gepresenteerd. Het is een dansbare plaat geworden, met nummers die niet enkel negatieve associaties met Venezuela oproepen. Er is wel altijd een vleugje nostalgie voelbaar. Zo gaat een van de nummers over zijn persoonlijke relatie met het enorm populaire Venezolaanse non-alcoholische drankje chicha, gemaakt van rijst. “Je kunt chicha in de supermarkt kopen of thuis zelf maken. Maar het smaakt nooit zo goed als bij de straatverkoper. Geloof me, ik heb het al een miljoen keer geprobeerd. Het nummer gaat over die frustratie”, vertelt Figueira lachend.
Malegria
De overige nummers op ‘Libre Para Amar’ vallen in het schemergebied van vrolijk en verdrietig, niet alleen muzikaal qua akkoorden en melodieën, maar ook metaforisch. Een herkenbare stijl in Latijns-Amerikaanse (salsa)muziek. “Onze muziek wordt ook wel ‘malegria’ genoemd, dus ‘mal’ staat voor slecht en ‘alegria’ voor vreugde. Op het eerste gehoor zullen veel mensen het daar misschien niet mee eens zijn: onze muziek klinkt als feestmuziek, maar kent vele lagen”, legt Figueira uit.
Hoe dan ook kunnen we 20 maart een feest verwachten, want als Figueira iets mist aan zijn tijd in Venezuela, is het wel carnaval. “Carnaval is de kans om vrij te zijn en te zijn wie je maar wilt, het is een feest voor iedereen. Die sfeer krijg ik zelf ook een beetje met mijn muziek, als ik zie dat iedereen aan het genieten is. Dus laten we met z’n allen de geest van carnaval oproepen en een eenheid vormen! Je zult dansen tot je erbij neer valt, dat kan ik je garanderen.”
Je kunt hier nog kaarten kopen voor de album release van Conjunto Papa Upa op 20 maart in de Kleine Zaal van Paradiso.
Door Jolien Eijsink
Conjunto Papa Upa - Camuri Chico LIVE
Conjunto Papa Upa - Camuri Chico LIVE