Nadine Shah maakt krachtig statement tegen stereotiep beeld van vrouwen

In de vroege jaren zestig was het nog heel gewoon dat meneer pastoor op huisbezoek ging bij zijn parochianen om eens langs zijn neus weg te informeren of er nog nieuwe schaapjes op komst waren. De Rooms-katholieke kerk wond er geen doekjes om. De vrouw was er om kinderen te baren. Woest kon mijn moeder daar om worden. Ze beweerde altijd zo’n dienaar van Rome ooit zelfs de deur te hebben gewezen. Ze kon niet bevroeden dat er anno 2020 nog eens een hele plaat aan gewijd zou worden.

Met haar nieuwe album Kitchen Sink trekt Nadine Shah (34) ten strijde tegen dit stereotiepe beeld van vrouwen dat kennelijk nog volop bestaat. Het frustreert niet alleen haar, maar haar hele vriendenkring. Waar haar vorige, voor een Mercury Prize genomineerde album Holiday Destination (2017) handelde over de vluchtelingenproblematiek in het licht van de opgefokte Brexitmania in haar vaderland, daar is de thematiek nu persoonlijker van aard.

Toen Shah, die Brits, Noors en Pakistaans bloed door de aderen heeft stromen, eind twintig was, begonnen de hints die ze opving richting jonge vrouwen haar te irriteren. Nu als mid-dertiger heeft ze het er helemaal mee gehad. Ze voelde zich geroepen erover te gaan schrijven.

De maatschappelijke druk op jonge vrouwen om te gaan voor ‘huisje, boompje, beestje’ zorgt voor veel stress, angst en soms ook wel zelfmedelijden bij deze groep, vertelde Shah onlangs tijdens een radio-interview met Steve Lamacq voor BBC 6 Music. Prima als vrouwen baby’s willen hebben, maar het moet geen prestatie-eis worden. Ze hoorde van veel vriendinnen die ze sprak dat ze het gevoel kregen er niet bij te horen en alsof ze faalden. Stuk voor stuk waren het vrouwen die briljante dingen in hun leven hadden bereikt, bepaald geen mislukkingen. Maar de beeldvorming is hardnekkig. Vandaar Kitchen Sink.

Ze is in feite het alternatieve verhaal voor deze vrouwen gaan schrijven. Het happy end in dit verhaal is niet per se het gebruikelijke gezin met kinderen. Je kunt een prachtig leven leiden zonder, vindt Shah. Er waren vrouwen bij die ze sprak die geen kinderen wilden, maar ook die het wel vergeefs geprobeerd hadden, en allerlei tussencategorieën.

Zelf wil ze wel kinderen krijgen – dat is haar punt niet - maar vanwege medische complicaties weet ze niet of dat ook kan. Maar daarmee wenst ze niet gestigmatiseerd worden. In een interview met The Independent heeft ze eens verklaard het schandalig te vinden dat IVF door de National Health Service (NHS) niet wordt aangeboden aan vrouwen van boven de 35. Vind je het gek dat ze dan zo’n plaat maakt als iedereen steeds het geluid van een tikkende klok maakt tegen haar en haar lotgenotes?

Met de eerste single van het album in februari dit jaar maakte ze in één klap duidelijk welke kant ze op wilde gaan. De titel was al veelzeggend: Ladies For Babies (And Goats For Love). Benieuwd hoe meneer pastoor daar zestig jaar geleden mee zou zijn omgegaan.

Het gedeelte van de titel dat tussen haakjes staat werpt natuurlijk wel nog vragen op. Als we vertellen dat de titel in zijn geheel gepikt is van een schilderij van haar broer, die daarmee het seksisme bestreed dat sprak uit een songtitel van Ace Of Base, begrijpt iedereen het dan? All That She Wants was die nineties hit. In je hoofd hoor je nu vast de volgende tekstregel: ‘Isn’t that a baby? Oh yeah!’ Broerlief had een man geschilderd met een geit in zijn knuisten.

He wants his lady
To be a lady
To care less, be hairless
All he wants in fairness
Is a baby
A little baby
To care for, be there for
But careful, she could turn out like

Ladies for babies and goats for love
Ladies for babies and goats for love
She never could give you enough
Ladies for babies and goats for love

Die baby’s keren nog een keer terug als ze in Dillydally’ zingt: ‘I am aware of the passing of time.’ Die tikkende klok! Net als alle andere tracks is het vooral heel ritmisch, de melodie van haar nummers komt op de tweede plaats, maar is zeker wel aanwezig. De samenwerking met vaste producer Ben Hillier begint zich uit te betalen. Het gebruik van loops met veel percussie, geraffineerde handklapjes en piano-accenten door het hele album heen werkt wel een zekere eenvormigheid in de hand, maar helpt wel om de boodschap coherent over te brengen. Voor een veredeld soort ‘conceptalbum’ is dat wel zo handig.

Alleen in het nummer Trad wordt de melodieuze kaart gespeeld. Shah kan daar als zangeres eens lekker uithalen. Waar ze als spreekster een schitterend noordelijk accent heeft en veel lacht, is haar zangstem tamelijk plechtig. Trad staat vanzelfsprekend voor traditie, in het bijzonder de huwelijksceremonie en het huwelijk zelf. En ook daar komt de babykwestie weer aan de orde: ‘Shave my legs. Freeze my eggs. Will you want me when I’m old?’ Het moge duidelijk zijn dat het onderwerp haar flink bezighoudt.

En dan is daar nog die andere vorm van onverholen seksisme waar we dagelijks mee te maken hebben. De vrouw als lustobject waar je als man op straat schijnbaar van alles tegen mag roepen en haar in het langsgaan zelfs in de kont knijpen. Dit vulgaire type man krijgt zijn welverdiende schandpaal in Club Cougar, de openingstrack van het album die meteen de toon zet. Laten we eerste een luisteren wat ze precies zingt:

Call me pretty, make your manoeuvre
One year younger, call me a cougar.

Het geheel is gelardeerd met haar catcalling, de vrouwelijke variant van gesis en geroep op straat, dat de spot drijft met de gedachte als zou de vrouw ‘erom vragen’. Bij Lamacq op de ‘Beeb’ legde ze ook uit hoe dit nummer is ontstaan. Op haar dagelijkse wandeling vanuit de Londense wijk Tottenham naar het metrostation wordt ze vaak onthaald op complimentjes hoe mooi ze er uitziet. Maar als zij daarop reageert dat ze met rust wenst te worden gelaten, dan slaat de stemming bij die mannen altijd totaal om. Dan roepen ze haar plots de smerigste dingen toe. Het heeft haar aan het denken gezet.

De verhoudingen tussen mannen en vrouwen liggen altijd scheef. Ook als het om stelletjes gaat van verschillende leeftijd. Haar vriend is tien jaar ouder. Maar o wee, als het eens andersom is, dat een vrouw date met een veel jongere man. Wat dan? Daar bestaat in het Engels kennelijk een hele woordenschat voor. Op nummer 1 staat het woord cougar (poema). Daarmee wordt een economisch onafhankelijke vrouw bedoeld met een veel jongere minnaar. In die radio-uitzending vroeg Shah zich terecht af of er ook woorden bestaan voor de situatie waarin mannen een veel jongere vrouw daten.

Je kunt je voorstellen dat veel vrouwen empowered raken door deze plaat. Ukranian Wine is speciaal geschreven voor een vriendin van haar, die zich enorm gesterkt voelde. Het hoesontwerp met van dat typische seventies party food is de geweldige pisstaker waarmee Shah het hele concept van haar album ook nog eens visueel benadrukt. Feestjes cateren is zo ongeveer de dagtaak van de verveelde huisvrouw. De inspiratie heeft ze ontleend aan Mike Leigh’s theaterstuk, film en televisieserie Abigail’s Party (1977).

Aan gevoel voor humor geen gebrek bij Nadine Shah. Enige tijd geleden zette ze op haar socials een bericht dat er in plaats van de 200 exemplaren van haar nieuwe album om te signeren 20.000 stuks werden afgeleverd aan huis, een eenkamerflatje... Op de foto’s zag je haar hele huis volstaan met dozen. Het vrolijke hoofd van haar piepte ertussendoor. Dat het in werkelijkheid 8.000 albums waren, zien we krom van het lachen graag door de vingers. Aan één exemplaar p.p. hebben we wel genoeg. Daar raken we - ik althans zeker - voorlopig niet op uitgeluisterd.

Na Jehnny Beth heeft Nadine Shah met Kitchen Sink het tweede echt grote indie-album van het jaar afgeleverd. De vrouwen grijpen de macht net als in haar songs. Het zal Nadine goed doen.

Tekst door: Robbert Tilli

NB: Kitchen Sink van Nadine Shah komt uit op 26 juni (Infectious/Warner Music)