In een wereld zonder noemenswaardige livemuziek komt de tijding dat Justin Townes Earle (38) overleden is als een donderslag bij een allang niet meer zo heldere hemel. Ruim een jaar geleden is hij solo te zien in Paradiso Noord. Zijn laatste plaat The Saint Of Lost Causes is dan net uit. Hoe wrang klinkt die titel nu? In weerwil van zijn pleitrede voor de verloren zielen in ons midden, brengt hij een avondje vertier. Dat wÃl hij ook echt. Tussen de liedjes door verliest hij zich in zijn praatjes, zoals gebruikelijk tussen cynisme en betrokkenheid in. Onderwijl eet de zaal uit zijn rijkgevulde hand. Iedereen gaat naar huis met het gevoel iets bijzonders te hebben meegemaakt. De herinnering aan die show biedt nu troost.
Vroege introductie
Als figurant in Little Rock ‘n’ Roller, een van de mooiste liedjes van zijn vader Steve, heeft Justin Townes Earle al een vroege introductie in onze muziekbreinen gekregen. Niet dat we dat toen wisten in 1986, maar het is natuurlijk wel zo. En intussen is de zoon zelf vader geworden van een meisje. We hebben haar niet kunnen bespeuren in de teksten van dat laatste album The Saint Of Lost Causes. Mogelijk is zo’n liedje inmiddels wel geschreven. Wie weet gaan we het ooit dan nog weleens horen.
Die avond in Noord
We gaan even terug naar 18 juni verleden jaar, naar Paradiso Noord, waar een opvallende montere Justin Townes optreedt voor een enthousiast publiek. Hij is spraakzaam als altijd. Aan zijn geschiedenis van worstelingen met drugs lijkt definitief een einde te zijn gekomen. Deze man kan álles aan.
Hij is geestig en laat zich in en zijn altijd wisselende stemmingen weer meevoeren, wat je ook merkt aan zijn vaak versnellende of juist vertragende tempo binnen één en hetzelfde liedje. Dat is de man ten voeten uit.
Ik herinner me nog een show jaren geleden in de kleine zaal waarin hij zijn duimnagel inscheurt, een stukje ervan afbijt, om een pleister vraagt, om keihard door te gaan ondanks deze voor een gitarist altijd lastig blessure. Ook dát is Justin Townes Earle. Opgeven midden in de strijd is er niet bij. Altijd doorgaan!
Frightened by the Sound
Wie zijn die verloren zielen?
In retrospectief mag je nu toch wel oordelen dat hij met The Saint Of Lost Causes zijn beste album heeft afgeleverd. Wát een plaattitel. Laat daar je verbeeldingskracht maar eens op los. Wie zijn die verloren zielen waar Justin over zingt in nummers die variëren van country, folk tot blues? Dat zijn er heel wat.
In het titelnummer stelt hij de vraag wie heeft er meer dode schapen op zijn geweten: de herder of de wolf? Het is zijn beeldspraak om de positie van zwarte Amerikanen en andere onderdrukte groepen in de samenleving ten opzichte van een steeds harder optredende politiemacht onder woorden te brengen. In het licht van de recente BLM-protesten krijgen die woorden nog meer lading.
If you really stop and think.
Throughout time, between a wolf and a shepherd.
Who do you think has killed more sheep?
Nah, there's nothing can be done.
It's just the way it goes.
First you get bad, then you get mean.
Then there's nothing left but to grow cold.
And pray to the Saint of Lost Causes.
The Saint Of Lost Causes
Géén politiek betoging meer
Alles gebeurt op het scherp van de snede, getuige ook de protestsong Don’t Drink The Water over ernstige watervervuiling door een fabriek. Maar hij wenst er live géén politiek betoging meer van te maken zoals in het verleden, liever een avond entertainment. Dat lukt. Hij weet wat de rol van de muzikant is. Hij wil dat de mensen na afloop ook weer blij naar huis kunnen gaan. Dat doen ze ook
In Noord wat nu zijn laatste concert bij ons blijkt te zijn geweest komt ook zijn moeizame relatie met zijn beroemde vader weer eens aan het licht. Maar dat wisten we natuurlijk al van de tweelingalbums Single Mothers (2014) en Absent Fathers (2015). Hij maakt het ook niet spannender dan noodzakelijk. Hij lijkt intussen wel heen te zijn over zijn jeugd die gedomineerd is door een vroege scheiding van zijn ouders. Dat die hem gevormd heeft is echter wel duidelijk, maar hij is er wel klaar mee. Hij is bezig met andere zaken.
Appalachian Nightmare
Veel variatie
De afwisseling in genres is altijd een van zijn sterke punten geweest. Ook daarvan is sprake, niet alleen op die laatste plaat van Earle junior maar ook live in Noord. Hij draait zijn hand niet om voor een mooie melodie, maar grijpt net zo gemakkelijk naar een simpel bluesschema. Een opvoeding met Beatles, Stones, Townes Van Zandt (aan wie hij zijn tweede naam dankt) en Gram Parsons betaalt zich altijd uit.
Als publiek laten we ons meevoeren. Als die Earles in een ander genre duiken, dan doen ze het meteen ook voor 100%. Trek vooral die laatste plaat nog eens uit je kast, of ga hem terugluisteren op Spotify. The Saint Of Lost Causes is veruit het belangrijkste erfstuk in zijn grote muzikale erfenis. De hoes met de afbeelding van een heilige inclusief aureool oogt bij nader inzien als een voortijdig bidprentje.
Zijn we inmiddels niet allemaal verloren zielen? Laat Justin Townes dan onze schutspatroon zijn.
Tekst door: Robbert Tilli
Foto door: Ton Derksen