Het levensverhaal van Emmanuel Jal is gerust bijzonder te noemen. Hij groeide op in Zuid-Soedan als kindsoldaat in de burgeroorlog en is nu een prijswinnend acteur, rapper en ontvangt erkenning van over de hele wereld voor zijn humanitaire werkzaamheden. “Het is een wonder dat ik nog steeds leef, en zolang ik leef, zal ik muziek blijven maken.”
Wanneer hij exact werd geboren, weet hij niet, maar het moet begin jaren tachtig zijn geweest. Toen Jal een leeftijd had waarop je als kind naar school zou horen te gaan, vocht hij als kindsoldaat tegen Moslims. Hij verloor zijn moeder en vele familieleden, zijn onschuld en kinderjaren. Etmalen later wordt zijn verhaal in boekvorm en op film uitgebracht (War Child) en is Emmanuel Jal uitgegroeid tot prijswinnend acteur, muzikant, rapper, TED-spreker en vredesactivist. We bellen met Jal tijdens zijn tour door Europa, waar hij optreedt samen met zijn zusje Nyaruach. Ze werden als kind van elkaar gescheiden en hadden geen idee waar de ander was, maar “ze vond me terug toen ze op de radio mijn interview hoorde met BBC. Onze herontmoeting kenmerkt een verandering in mijn muzikale carrière, we brachten in 2005 samen het nummer Gua (‘Vrede’) uit en dat werd een grote hit”, vertelt Emmanuel Jal.
Verhalen vertellen
Tegenwoordig leeft Jal in Canada en is hij, zoals hij zelf zegt, een Canadees staatsburger. Afgelopen oktober heeft hij zelfs voor het eerst in zijn leven gestemd. Maar zijn connectie met Zuid-Soedan blijft. “Het heeft lang geduurd voor ik Canada als mijn thuis zag, toch heeft de muziek die ik maak altijd een connectie met Zuid-Soedan: de pijn en alles wat daar met mij is gebeurd zit in mijn muziek.” Toen Jal opgroeide, na zijn jaren als kindsoldaat, hoorde hij om zich heen veel hiphop. Hij koos ervoor zijn verhalen te vertellen door middel van raps. “Ik wil mijn gedachten delen door verhalen te vertellen, dat kan heel goed met hiphop. Ik heb een doel waar ik voor sta, voor vecht. Ook al gaat het langzaam en heb ik maar invloed op vijf mensen; dat zijn wel weer vijf mensen”, legt Jal uit. Met zijn, inmiddels internationale, stichting Gua Africa vecht hij voor goed onderwijs voor kinderen in landen als Zuid-Soedan en Kenia en vluchtelingenkampen. “Ik ben een levenslange verbintenis aangegaan om me in te zetten voor deze kinderen. Ik wil niet dat de leugens en gebeurtenissen die mij zijn overkomen, zich herhalen en herhalen”, vertelt Jal.
“Steeds meer mensen kijken gelijkwaardig naar elkaar. Als ik op het podium sta, en ik zie mensen dansen en een leuke tijd hebben, zie ik niet meer welke kleur ik heb. Dat is waar ik wil zijn, hoe de wereld moet zijn. Mensen realiseren zich nu dat we allemaal één zijn. Kijk maar om je heen, je hebt witte straten, zwarte straten, gele straten, rode straten. Haha, de wereld is dol op kleur! Stel je voor dat we maar één kleur hebben, één vorm, één soort hoofd. Dat zou enorm saai zijn. Kan je het je voorstellen? Ik houd van ronde mensen, lange mensen, dunne mensen, ik ben dol op de verscheidenheid aan mensen. Stel je eens voor dat jij een kloon bent, dat alle vrouwen op jou lijken, met hetzelfde karakter. Haha, saai toch? Ik vind het fijn dat mensen elkaar steeds vaker accepteren voor wie ze zijn. En ik denk daarom dat het ook mogelijk is om ooit in totale vrede met elkaar te leven.”
Dansschoenen en grootouders
Hij klinkt opgewekt, gelukkig zelfs. Hoe kijkt hij terug op zijn woede die hij vroeger altijd met zich meedroeg? “Nu ik ouder ben, begrijp ik alles beter en het moedigt me aan om mijn plan door te zetten. Om mijn licht te laten schijnen. Lang geleden maakte al dat geweld me boos en ongeduldig, maar ik realiseer me dat ik dan niet alleen vandaag boos ben, maar ook morgen en overmorgen en de dag daarna. En uiteindelijk doe ik de mensen om mij heen pijn. Dus mediteer ik, adem ik een paar keer diep in, zing ik, kijk ik elke dag naar mijn doelen en denk ik aan wat ik vandaag wil doen om deze wereld een betere plek te maken. En dan werk ik misschien aan één ding per keer, maar het telt uiteindelijk allemaal bij elkaar op.”
Jal heeft inmiddels drie jonge kinderen. Wat leert hij ze over deze, soms bittere wereld? Jal lacht: “Ik leer ze niks, ik stel ze vragen en zo leren zij mij dingen. Laatst vroeg ik ze: wat betekent luisteren voor jou? ‘Ik toon respect aan de andere persoon als ik goed oplet’, haha. Oh, en een tijd geleden vroeg een van mijn kinderen aan mij: ‘Was je verdrietig toen je moeder overleed?’ Dat zijn nog eens vragen. Ik bid nog elke dag voor mijn moeder, waar ze ook is."
Verwacht zondag 24 november geen levensvragen en verdriet, maar puur plezier. Zoals Jal zelf zegt: “Neem je dansschoenen mee, je opa, je oma en je hele familie. We gaan lol maken!” Er zijn nog kaarten beschikbaar voor de show.
Door Jolien Eijsink
