Als kind vond Nina Hama haar speelplaats niet alleen in de zandbak, maar ook tussen de kunstwerken in verschillende galerieën. Nu komen de meeste kinderen natuurlijk niet op zulke plekken, maar met twee ooms als kunstenaars lag dat voor haar anders. Het zaadje werd dus al vroeg geplant. Ook tijdens haar jeugd speelde een passie voor kunst de hoofdrol. Later besloot Nina zich hier volledig op te richten door cultureel erfgoed te studeren. Na haar opleiding ging ze aan de slag bij het Stedelijk Museum Amsterdam om vervolgens op de valreep van de coronapandemie haar eigen project op te zetten. Dat idee van de galerie is haar altijd bijgebleven. Lees het verhaal van Hama Gallery: een plek vol liefde, passie en een vernieuwende kunstvisie.
Cultureel ondernemen
Op jonge leeftijd bevond je je al in het hart van artistieke expressie. Welke indrukken heeft dit op jou achtergelaten?
“Mijn ooms, Rebwar Saed en Hoshyar Rasheed, zijn allebei kunstenaars en namen me vaak mee naar galeries. Zij kochten ook mijn eerste teken- en schildermaterialen. Ik ging altijd graag mee naar hun atelier. Door daar zoveel tijd door te brengen, begreep ik al vroeg dat het een plek was waar ik me later ook in zou kunnen bewegen. Dat heeft voor mij wel echt het verschil gemaakt.”
Je voorliefde voor beeldende kunst was lastig te ontgroeien, zeker omdat je een studie koos met een directe connectie met de cultuursector. Hoe heeft deze opleiding je geholpen bij het opzetten van een eigen galerie?
“Toen ik cultureel erfgoed ging studeren aan de Reinwardt Academie was het een erg kleine groep die geïnteresseerd was in moderne en hedendaagse kunst en de commerciële kant van de sector. Ik hield mij vooral bezig met het onderzoeken en begrijpen van Nederlandse musea, inclusief alle onderdelen van cureren tot het beheer en het behouden van het archief tot de tentoonstellingen. Als specialisatie koos ik cultureel ondernemer. Daarna heb ik mijn afstudeerstage gedaan bij het Stedelijk Museum Amsterdam en bleef ik daar werken.
Je hebt dus vooral een museale achtergrond opgebouwd met jouw opleiding?
“De bachelor heeft me zeker handvatten gegeven, maar het ging met vallen en opstaan. Ik had nog nooit in een galerie gewerkt, dus ik wist vrij weinig over dit leven. Hierdoor ben ik er met een heel andere insteek ingegaan. Ik hoefde namelijk niet alles via ‘het boekje’ te doen, want dat boekje kende ik niet eens. Dat is ook de andere kant van studeren: ze leren je slechts één mogelijkheid. Je gaat er dan automatisch van uit dat het alleen zo kan, terwijl sommige dingen in de praktijk veel beter werken dan wat je wordt aangeleerd. Andere dingen juist totaal niet.
Met of zonder ervaring, je bewoog als freelancer naar een rol als ondernemer en eigenaar. Wat was de motivatie achter jouw besluit?
“Ik nam dit besluit iets voor de dag dat alle musea in 2020 moesten sluiten vanwege de Coronapandemie. Het idee om een eigen galerie te starten zat nog altijd in mijn hoofd. Ik wilde niet te lang wachten en uiteindelijk vast komen te zitten in de hiërarchie van een museum. Ik moest voor mezelf bepalen wat ik écht wilde. Hoe wil ik mijn hele leven inrichten? Het was de uitgelezen kans om eindelijk te doen wat ik al die tijd in mijn hoofd had, voordat ik 50 ben en spijt zou krijgen dat ik het nooit geprobeerd heb.”
Viering van kunst
Het kost echter flink wat extra moeite om een idee vanuit je verbeelding naar de werkelijkheid te vertalen. Hoe heb jij dat aangepakt?
“Marktonderzoek! Om te ontdekken wat ik fijn of juist niet fijn vond, bezocht ik allerlei galeries en musea om inspiratie op te doen. Wat ik niet fijn vond, wilde ik zelf niet doen. Zo had ik al snel een lijstje met aandachtspunten, zoals toegankelijkheid, prijzen en het type kunstenaars dat je vertegenwoordigt.”
Het is geen geheim dat Amsterdam talrijke kunstruimtes kent. Wat hoop jij dat Hama Gallery kan bijdragen aan deze dynamische kunstgemeenschap?
“Elke galerie in de stad heeft natuurlijk een eigen niche. Mijn wens is om meer positieve representatie van o.a. Koerdische kunstenaars te verwezenlijken. In de basis moet de tentoonstelling altijd een viering van kunst zijn. Het valt me op dat de representatie van Koerden vaak wordt gekoppeld aan traumatische ervaringen, terwijl bij ander werk geen narigheid wordt gecentreerd. Natuurlijk behoudt de kunstenaar volledige autonomie over de boodschap. Het gaat er vooral om dat pijn niet constant als vertrekpunt wordt genomen.”
Je bent nu al bijna vier jaar bezig met het ontwikkelen en verfijnen van de galerie. Wat is je in die tijd allemaal opgevallen?
“Het duurt zeker anderhalf jaar voordat je een routine hebt gevonden die werkt. Vanaf dat moment begin je er meer in te geloven en voelt het alsof het de goede kant op gaat. Voorheen was alles nieuw, maar dat verandert. Je hebt inmiddels al meerdere kunstmarkten en beurzen meegemaakt, en je weet hoe en waar bezoekers op reageren. Je bouwt een vaste klantenkring op, en voor je het weet zijn die vier jaar zo voorbij!”
Toegankelijkheid op alle vlakken
‘Toegankelijkheid’ staat bovenaan jouw lijstje met aandachtspunten. Hoe heb jij deze stempel weten te drukken op de galerie?
“Als je een galerie wilt zijn die deuren opent en laat zien dat iedereen hier welkom is, moet je soms het overduidelijke nóg duidelijker maken. Het maakt niet uit welke kleding je draagt of hoeveel geld je hebt. Het gaat hier over toegankelijkheid op alle vlakken. Daar valt bijvoorbeeld ook leeftijd onder. Naast onze jonge bezoekers geven we de ruimte aan jonge kunstenaars. Neem Faria [van Creij-Callender] als voorbeeld: zij is net een jaar afgestudeerd en haar werk hangt hier nu tot januari. Dat is toch alleen maar supervet.”
Waarom is toegankelijkheid hier zo belangrijk?
“Mensen kiezen er bewust voor om in hun vrije tijd naar een galerie of museum te gaan. Het laatste wat je dan wilt, is je niet goed voelen over je eventuele gebrek aan kennis over kunst. Juist op zo’n moment heb je behoefte aan iets positiefs. Je wilt iets moois zien en dat het liefst delen met anderen. Daarom is het zo belangrijk dat de deur altijd openstaat. We willen dat ook bereiken met ons taalgebruik. Alle teksten bij de kunst zijn goed leesbaar. Je hebt geen woordenboek nodig hebben om de tekst te begrijpen. Daarnaast vermelden we bijvoorbeeld geen geboorteplaats of leeftijd van de kunstenaars bij de teksten.”
Kunstenaarschap in een tuinhuisje
De kunstvisie van Hama Gallery reikt verder en verrast met het Artist in Residence programma. Hierbij verblijft een kunstenaar tijdelijk op locatie en gebruikt de ruimte om nieuw werk te ontwikkelen. Hoe is dit idee ontstaan?
"Net zoals er een tekort is aan woonruimte voor velen in Amsterdam en daarbuiten, is er ook een tekort aan werkruimte voor kunstenaars. Het idee van de residency is hieruit ontstaan.”
Op deze manier transformeert het tuinhuisje de galerie van een ontmoetingsplek naar een ruimte voor wederzijdse ontwikkeling. Hoe werken deze twee rollen samen?
"De Artist in Residence brengt tijdens de looptijd van een expositie meer beweging in de galerie. Elke show wordt feestelijk geopend en afgerond, en dit programma vult de periode daartussen perfect aan. Bezoekers krijgen namelijk iets extra's: ze kunnen in de tuin met de kunstenaar praten en hun werk bewonderen. Het mooiste is wanneer iemand meerdere keren in korte tijd terugkomt. Zo ontstaat een inzicht in het creatieve proces. Een keer reserveerde iemand zelfs een onafgemaakt werk, omdat het direct een diepe indruk maakte. Voor mij draait het vooral om het creëren van een plek waar mensen graag komen. Daarom hecht ik veel waarde aan het opbouwen en onderhouden van duurzame relaties met klanten, bezoekers én kunstenaars."
Hama Gallery is geopend van donderdag tot zondag van 12:00 tot 18:00. Bezoek de website voor meer informatie.
Tekst: Senna van Ruiten