Ambassadeur Eddie Aarts verklaart zijn liefde aan Mandolin Orange

Joe met de banjo, en Lien met de mandoline. Kaatje met d’r mondharmonicaatje… Van je pinglepingelepingelepingelepong…. Jasperina de Jong’s hit De Wandelclub (van origine afkomstig uit Toon Hermans’ enige, niet bijster geslaagde bioscoopfilm) stamt uit mijn eerste levensjaren. En was geinig genoeg om op de nationale radio nog jarenlang ten gehore gebracht te worden. Geen beste introductie van een instrument dat, toen een tante niet veel later trots vertelde dat haar dochter in een clubje mandoline speelde, nog verder in mijn achting daalde. Ik had geen idee hoe het klonk, maar nicht én instrument moesten wel heel truttige gevallen zijn…

Met die nicht bleek het allemaal nogal mee te vallen; ze werd een van de stoerste meiden uit mijn hele familie. Voor de mandoline, die als familielid van de luit een eeuwenlange en letterlijk over de hele wereld uitwaaierende geschiedenis kent, heb ik inmiddels een nog grotere zwak. Maar daar ging beslist meer tijd overheen. Voor de ontwikkeling van mijn muzieksmaak was ik, bij gebrek aan oudere broers of zussen bijvoorbeeld, vooral van de radio afhankelijk. En daar was de mandoline een zeldzaam fenomeen. Wie folk en country luisterde wist natuurlijk wel beter en in de (country)rock-hoek namen leden van The Band, Grateful Dead, The Byrds en hun collega’s ‘m natuurlijk ook geregeld ter hand. Maar in de mainstream popmuziek speelde de mandoline een onopvallende rol. Rod Stewart’s Maggie May vormde jarenlang een van de zeldzame uitzonderingen op de regel. In de classic rock, waar ik niet zo thuis in ben, hadden we dan nog Led Zeppelins 'The Battle Of Evermore' op Led Zeppelin IV, waar Jimmy Page een partij mandoline speelde waar je oren van tuitten.

Ik denk dat ie mijzelf – net als de iets minder ‘exotische’ banjo’ – pas opviel toen The Pogues zich aandienden. De Ierse bouzouki wordt ook tot de familie gerekend en dus duikt het instrument daar natuurlijk op. De Ierse invloed maakte een paar jaar later Fisherman’s Blues van The Waterboys een van mijn lievelingsalbums en in 1991 sierde Peter Buck’s eenvoudige maar geluidsbepalende partij in Losing My Religion de eerste grote hit van R.E.M., een groep die ik vanaf het eerste uur volgde. Rond die tijd werd ik ook ingewijd in de Amerikaanse rootsmuziek. In Sam Bush en Alison Krauss’ sidekick Dan Tyminski herkende ik al snel ware mandoline-virtuozen, maar veel leuker vond ik dat het instrument ook zelden op het podium ontbrak bij de alternatievere countrybandjes die ik zag spelen, van The Gourds en The Hackensaw Boys tot ‘onze eigen’ El Pino & The Volunteers. Ik ontdekte dat de mandoline dé smaakmaker is op talloze van mijn favoriete platen. Menigeen tovert er een opvallende solo uit, maar vooral wanneer in de begeleiding de hogere registers worden aangesproken zorgt het kleine snaarinstrument voor een aangenaam twinkelend accent. Een verfrissende, onmisbare toets als tegenhanger van vaak veel aanweziger elementen. De mandoline doet volgens mij hetzelfde als het vers toegevoegde handje koriander dat ontelbare Aziatische gerechten zo fenomenaal lekker maakt.

Minstens zo onweerstaanbaar vind ik al sinds een jaar of wat het duo Mandolin Orange. Met een naam die het hier besproken instrument zó hoog in het vaandel voert móest het duo uit Chapell Hill, North Carolina me natuurlijk wel opvallen. Met (om er maar een paar te noemen) Gillian Welch & Dave Rawlings, Handsome Family, The Civil Wars, Over The Rhine en Shovels & Rope zijn de dame & heer-duo’s in mijn platenkast behoorlijk vertegenwoordigd. Eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat Mandolin Orange, dat zich daar prachtig middenin nestelt, ook onevenredig vaak wordt afgespeeld. En lang niet alleen omdat zanger/songschrijver en multi-instrumentalist Andrew Marlin zo verduveld vaak en goed de mandoline centraal stelt in hun songs. Die krijgt namelijk ook stevige concurrentie van Emily Frantz’ viool. De twee blinken simpelweg ook uit in het schrijven van aansprekende en memorabele liedjes.

De laatste drie albums, This Side of Jordan (2013), Such Jubilee (2015) en Blindfaller (2016) doen in dat opzicht niet voor elkaar onder en bevatten een verrassende staalkaart van hun kunnen. Dat zowel Emily en Andrew zich daarin als leadvocalist profileren en ook in samenzang uitblinken draagt daaraan sterk bij. In zo’n setting ga ik meestal vooral dankzij de dame voor de bijl, maar zijn laidback timing en het ruwe randje maken dat Andrew Marlin’s stem er een is waar ik - mijn seksuele geaardheid ten spijt -  geloof ik ook zondermeer verliefd ben geworden. Check Wildfire van het recentste album en u begrijpt wat ik bedoel.

Ik heb nog geen idee in welke samenstelling Mandolin Orange op 5 februari in Amsterdam zal aantreden. Maar wanneer de gelukkigen met een kaartje voor de Vondelkerk bij binnenkomst tussen de stoeltjes, microfoons en gitaren ook een viool en mandoline ontwaren kunnen ze ervan uitgaan dat het goed zit. Héél goed!

Tekst door: Eddie Aarts

NB: Het concert van Mandolin Orange op 5 februari in de Vondelkerk is reeds uitverkocht.